Krótki wpis o trzymaniu drzwi…

Wpis dla osób, którym nie przeszkadzają spoilery serialu „Gra o tron” lub takich, którzy już widzieli piąty odcinek jego szóstego sezonu.

Nie dalej jak wczoraj nieco prowokacyjnie rzuciłem na fanpage’u KWP swoiste wyzwanie osobom zajmującym się tłumaczeniem seriali. Moja oferta ofiarowania konia z rzędem temu, kto bez uciekania się do przypisu będzie w stanie przełożyć na język polski scenę ujawniającą pochodzenie przezwiska jednej z postaci (konkretniej rzecz biorąc książkowego Waldera, a serialowego Wylisa) podyktowana była własną frustracją. Frustracją niemożności znalezienia odpowiednich słów, pasujących do rzeczonej sceny powagą i niezniekształcającej jej wymowy.

Dla przypomnienia, w sekwencji wieńczącej odcinek „The Door” widzowie mogli obejrzeć jak kultowy i będący najczęściej obiektem żartów fanów Hodor starał się uratować kontrolującego jego umysł kalekę, przytrzymując tytułowe drzwi, tym samym blokując choć na chwilę szarżę żądnych krwi nieumarłych. Ze sceny dowiedzieliśmy się, że wykrzykiwane w jego kierunku słowa „Hold the door”, zniekształcone przez czas, przestrzeń i śnieżną zawieruchę ostatecznie przeistoczyły się w okrzyk „Hodor” właśnie.

Wstrząsająca poniekąd scena planowana była przez George’a R.R. Martina od 20 lat. Miał ją opisać dopiero w nadchodzącym szóstym tomie sagi pt. „The Winds of Winter”, ale niestety nie zdążył jej dokończyć przed premierą obecnego sezonu „Gry o tron”. Przez dwie dekady nikt, nawet tłumacze przełożonej na 45 języków książek nie wiedzieli, że przezwisko upośledzonego umysłowo bohatera będzie miało większe znaczenie. Nie wiedzieli, więc imię jego pozostało nieprzetłumaczone aż do feralnego wieczora sprzed kilkudziesięciu godzin. A pochodzenie potwierdził sam Martin, któremu pewnie było smutno, iż po 20 latach to nie jemu dane było to wyjaśnić fanom „Pieśni lodu i ognia”.

Jak się pewnie domyślacie, skonstruowanie zlokalizowanych dialogów wokół anglojęzycznego zwrotu musiało nastręczać wiele problemów, zwłaszcza kiedy przekład był robiony na języki niespokrewnione z angielskim. Tłumacz odpowiedzialny za polskie dialogi w serialu HBO poszedł na łatwiznę tłumacząc tylko co drugi okrzyk „hold the door” na nasz język rodzimy, licząc na dobry słuch widzów. Nie do końca takie rozwiązanie spodobało się mi, jak i reszcie widzów. Jakby w kontrze do dialogów czytanych przez Piotra Borowca swoje tłumaczenie przygotowali tłumacze z grupy Hatak, którzy tak sobie wyobrazili daną sekwencję.

Hodor, pośpiesz się!
Zahamuj martwych, na ile możesz!
Zahamuj martwych, na ile możesz!
Zahamuj dwych, ile możesz!
Zahamuj dwych, ile możesz!
Hamujd, ile ożesz!
Hamildeorzesz! Hamildeorzesz!
Hodorze…
Hodorze… Hodor…
Hodor… Hodor…

Musicie przyznać, że choć niedoskonała, jest zaiste pomysłowa, wziąwszy pod uwagę fakt, jak mało czasu od premiery odcinka minęło do publikacji napisów. Czy można było to rozwiązać lepiej? Można było, acz i w innych językach przekładający też zmuszeni byli do pójścia na ustępstwa.

francuski:

Ne les laisse pas aller au-dehors (Nie pozwól im wyjść!)
Pas au-dehors
Au-dehors
Hodor

turecki:

Orada dur! (Zostań tam!)
Orda dur!
Ordur!
Hodor!

chiński:

别让它们进来! [Bie rang ta men jin lai! | Nie pozwól im wejść]
别让进来! [Bie rang jin lai!]
别让进!
别让进! [Bie rang jing!]
何.多! [He duo! | Hodor]

hiszpański:

Dejalo cerrado (Zostaw zamknięte!)
Dejalo rado
Jalo rado
Jalo ador
O ador
Ho ador
Ho dor

włoski:

Tengo duro! (Trzymaj się!)
Engo duro!
Engo dur!
‚Ngo dur!
Go dor!
Hodor!

portugalski:

Segura a porta (Pilnuj drzwi!)
Segura por
A porta
A por…
Hodor

szwedzki:

Håll dörren (Trzymaj drzwi!)
Håll dörr
Hådörr
Hodor

duński/norweski:

Hold Døren! (Trzymaj drzwi!)
Holdøren
Holdør
Hodor

niemiecki:

Halt das Tor (Trzymaj bramę!)
Haldator
Holdotor
Hodor

holenderski:

Houd de deur (Trzymaj drzwi!)
Houd deur
Houdeur
Hodor

macedoński/serbski:

Drzi ja vratata! (Przytrzymaj drzwi!)
Drz ja vrata
Dr ja vrat
Dr ja vr
Drjav
Hodor

farsi:

Daro negah daar!
Negah daar!
Gah daar!
Ha daar!
Hodor!

hindi:

दरवाजा बंद करो (daravaaja bund karo) (Zamknij drzwi!)
Daravaajaro
Drajaro
Dajar
Hojar
Hodor

rosyjski:

Затвори Ход!
Ход Затвори
Ход Затвор
Ходор

czeski:

Drž dveře (Zamknij drzwi)
Drždveře
Dždvře
Hodor

Niektóre z powyższych wydają się przekomiczne (zwłaszcza, i to nie pierwszy raz, czeski), ale wyobraźcie sobie sytuację, w której książka w oryginale napisana byłaby nie w języku angielskim, ale na angielski tłumaczona. Anglicy mieliby wtedy równie spore pole do popisu, żeby uniknąć czegoś tak komicznego, jak obmyślił jeden z użytkowników serwisu reddit:

Hold the door!
Holdthedoor
Holddoor
Gary

A jak rozwiązać ten problem może tłumacz kolejnego tomu „Pieśni lodu i ognia”, jeśli ma nie uciekać się do przypisu? Zmienić przezwisko Hodora na inne, a potem wydać uaktualnioną wersję poprzednich tomów z nową ksywką naszego ulubionego bohatera. No bo „Chodu! Chodu! Hodor!” czy „Cho do drzwi! Chododrzwi! Hodor!” acz piękne w swej prostocie, tak nijak nie pasujące do dramatycznego fragmentu.

Więc jak powinien nazywać się Hodor w wersji polskiej? Użytkownicy wykopu proponują „Barykę” („Przedwiośnie” się kłania):

Barykaduj drzwi!
Barykaduj drzwi!
Barykaduj!
Baryka!

Albo, jak sugeruje niejaki MangitudeZero z tego samego serwisu:

Proste, a genialne. Chociaż mocno „Hyperionem” trącące.